راهکارهای بکارگیری اراضی کشاورزی رها شده و بایر در شهرستان سنندج

تغییر کاربری زمین­های کشاورزی، بی­استفاده­ماندن و رهاکردن زمین­های کشاورزی حاشیة شهرها، یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی بخش کشاورزی و روستایی است. این تغییرات، طی دهه‌های اخیر آثار مختلف اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی را به­همراه داشته است؛ به همین سبب، پژوهش حاضر با هدف شناسایی راهکارهای جلوگیری از تغییر کاربری زمین­های کشاورزی از دیدگاه کشاورزان انجام شد. جامعة آماری این تحقیق را کشاورزان بخش مرکزی شهرستان سنندج (4900 = N) تشکیل داده‌اند. حجم نمونه‌ها درمجموع با استفاده از فرمول کوکران، 357 نفر تعیین شد و برای نمونه‌گیری، از روش نمونه‌گیری تصادفی سیستماتیک استفاده شد. ابزار جمع‌آوری داده‌ها پرسش­نامه بود که روایی آن توسّط گروه کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی استان کردستان و پایایی آن با انجام پیش‌آزمون و مقدار آلفای کرونباخ به­میزان 88/0 مورد تأیید قرار گرفت.برای تعیین راهکارهای جلوگیری از تغییر کاربری زمین­های کشاورزی، از مدل‌سازی معادلات ساختاری به روش تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. نتایج نشان داد که راهکارهای به‌کارگیری زمین­های کشاورزی رهاشده و بایر در چهار گروه شامل اجتماعی - اقتصادی، فنّی - ساختاری، مدیریتی - نظارتی و قانونی - سیاست‌گذاری قابل تقسیم‌بندی است. براساس نتایج تحلیل عاملی تأییدی از دید کشاورزان، مؤثّرترین راهکارها به­ترتیب قانونی - سیاست‌گذاری و مدیریتی- نظارتی هستند. راهکارهای قانونی و سیاست‌گذاری در منطقة مورد مطالعه یعنی شهرستان سنندج، می‌تواند عوامل دیگر را به خود وابسته کند و تا حدود زیادی مانع کاربری‌های اراضی کشاورزی در اطراف شهر گردد؛ بنابراین، لازم است تا با وضع قوانین اساسی و شفاف و اجرای سیاست‌های لازم‌الاجرا در زمینة کاربری‌های زمین‌های اطراف شهر و با برنامه‌ریزی و نظارت جدّی، این مشکل را مدیریت کرد.